Boeren willen vergroenen. Hun mest niet langer als afval zien, maar als grondstof voor duurzame energie en circulaire nutriënten. Ze willen bijdragen aan het klimaat, de stikstofaanpak én de energietransitie. De techniek is er. De motivatie ook. En toch komt het niet van de grond. Nederland laat een enorme kans liggen – omdat de overheid drempels niet wegneemt.
Zonder daadkrachtige keuzes vanuit Den Haag blijft de vergistingsrevolutie in de mestkelder steken.
Sietse Draaijer
Een bewezen manier om methaanemissies drastisch te verminderen is Monomestvergisting – het gecontroleerd vergisten van dierlijke mest zonder toevoegingen. Methaan is een superbroeikasgas, tientallen keren krachtiger dan CO₂. Door mest te vergisten, voorkomen we dat methaan ongecontroleerd vrijkomt. Tegelijkertijd winnen we biogas, dat kan worden opgewerkt tot groengas – een duurzame energiebron die zó in het gasnet past. Geen biomassa-import of windmolens weerstand oproepen, aar een lokaal geproduceerde oplossing die meerdere vliegen in één klap slaat.
En het blijft daar niet bij Vergiste mest bevat waardevolle nutriënten: stikstof, fosfaat, kalium. Door die terug te winnen, maken we kunstmest overbodig – een grote stap richting kringlooplandbouw. Producten zoals RENURE (REcovered Nitrogen from manURE) kunnen onder voorwaarden worden toegelaten als kunstmestvervanger, waarmee we voldoen aan Europese milieudoelen én de waterkwaliteit verbeteren.
De maatschappelijke opbrengsten zijn helder. Volgens CE Delft kan monomestvergisting tot wel 3 miljoen ton CO₂-equivalent per jaar besparen. Wageningen Universiteit toont aan dat mestverwerking op termijn bijdraagt aan bodemgezondheid, waterkwaliteit en emissiereductie. En het levert lokaal geproduceerde energie, in handen van de boeren zelf.
Omdat de overheid op de rem trapt.
Voor boeren is het frustrerend. Vergunningen duren jaren. Elke provincie hanteert andere regels. Lokale overheden missen kennis, capaciteit of lef. Ondertussen is de SDE++-subsidie – bedoeld om duurzame energieproductie rendabel te maken – simpelweg te laag. De voorgestelde vergoeding voor 2025 dekt de kosten van monomestvergisting bij lange na niet. Voor veel boeren valt daarmee het verdienmodel weg.
Daar komt het uitblijven van een bijmengverplichting voor groengas in de gebouwde omgeving nog bij. Die zou ervoor zorgen dat, net als bij stroom en benzine, een minimumpercentage groengas verplicht wordt bijgemengd in het gasnet. Maar ondanks jarenlange beloftes blijft wetgeving uit. Zolang dat niet verandert, is er geen gegarandeerde markt voor groengas, en daarmee geen zekerheid voor investeerders.
In Denemarken heeft de overheid de randvoorwaarden wél gecreëerd. Met gerichte subsidies, stabiel beleid en een duidelijk langetermijnperspectief is een groot deel van het fossiele aardgas al vervangen door biogas uit de landbouw. n 2030 wil de sector daar fossielvrij draaien. Wat daar lukt, kan hier ook – als we durven.
Bovendien groeit in Europa de vraag naar hoogwaardige, circulaire meststoffen. De afhankelijkheid van kunstmest uit niet-Europese landen maakt onze voedselvoorziening kwetsbaar. Circulaire meststoffen zoals RENURE bieden hier juist een duurzaam én strategisch alternatief. Nederland kan hierin voorop lopen – maar dan moeten we nú in beweging komen.
Voor boeren is monomestvergisting een serieuze investering, met een terugverdientijd van 10 tot 15 jaar. Maar zonder eerlijke prijs, zekerheid over afzet en werkbare vergunningen is die stap simpelweg te groot. Geen verdienmodel betekent geen financiering. Geen financiering betekent geen uitvoering. En dus: geen klimaatwinst.
Onze Nederlandse boeren willen en kunnen bijdragen aan deze duurzame revolutie. . Maar dan moeten de spelregels duidelijk zijn. De randvoorwaarden eerlijk. Het investeringsklimaat stabiel. Neem de lessen uit Denemarken ter harte en faciliteer de transitie naar een duurzame, energie-producerende landbouw. Alleen zo kunnen we de klimaatdoelen halen, onze energievoorziening verduurzamen en bijdragen aan de Europese voedselzekerheid.
Daarom is onze oproep aan de politiek helder:
We staan als land voor enorme opgaven. Dan moeten we niet blijven hangen in papieren plannen en vertraging. De sector staat in de startblokken. Geef hen het vertrouwen, de middelen én de ruimte om te leveren.
Monomestvergisting is geen experiment. Het is een bewezen oplossing. Nu nog de politieke wil om ze werkelijkheid te maken.